Inson huquqlarining ta’minlanishi, demokratik jamiyat qurilishi va barqaror rivojlanish jarayonida gender tengligi muhim o‘rin egallaydi. Gender tengligi — bu erkaklar va ayollarning huquq, imkoniyat va majburiyatlarda teng bo‘lishi demakdir. U ijtimoiy, siyosiy, iqtisodiy va madaniy hayotda har ikki jins vakillarining erkin rivojlanishini ta’minlashga xizmat qiladi.

O‘zbekiston Respublikasi gender tengligi bo‘yicha aniq va izchil siyosat olib bormoqda.
2019-yil 2-sentabrda qabul qilingan “Ayollar va erkaklar uchun teng huquq va imkoniyatlar kafolati to‘g‘risida”gi Qonun (O‘RQ–561-son) ushbu sohadagi asosiy huquqiy hujjat hisoblanadi.

Unga ko‘ra:

• Ayollar va erkaklar o‘rtasida teng huquq va imkoniyatlar ijtimoiy hayotning barcha sohalarida ta’minlanishi lozim;

• Gender tengligiga to‘sqinlik qiluvchi har qanday harakatlar qonun bilan taqiqlanadi;

• Davlat organlari, tashkilotlar va muassasalar gender ekspertiza va gender audit yuritishi belgilangan.

Bundan tashqari, O‘zbekiston BMTning **“Ayollar holatini yaxshilash to‘g‘risidagi konventsiyasi” (CEDAW)**ni ratifikatsiya qilgan va unga asoslangan milliy harakat rejalari ishlab chiqilgan.

Gender tengligi – bu nafaqat ayollarga imkoniyat berish, balki jamiyatdagi barcha insonlarning qobiliyatini to‘liq ro‘yobga chiqarishdir. Ayol va erkakning teng sharoitda ta’lim olishi, ishlashi, rahbar lavozimlarda bo‘lishi yoki oilaviy qarorlar qabul qilishdagi ishtiroki – barqaror jamiyat poydevoridir.

Masalan:

• Ayollarning mehnat bozoridagi faolligi iqtisodiy o‘sishga xizmat qiladi;

• Qiz bolalar uchun ta’limdagi teng imkoniyat – kelajakdagi salohiyatli kadrlar asosidir;

• Oilaviy zo‘ravonlikka qarshi kurashda gender tenglik asosiy kalit hisoblanadi.

Bugungi kunda O‘zbekiston ta’lim muassasalarida gender tengligini targ‘ib qilish bo‘yicha turli loyihalar va dars mashg‘ulotlari yo‘lga qo‘yilgan. “Gender madaniyati”, “Ayol – jamiyat ustuni”, “O‘g‘il bolalar odobi”, “Muvozanatli oila” kabi mavzularda ochiq darslar, treninglar va targ‘ibot ishlari olib borilmoqda.

Bunday tadbirlar:

• O‘quvchilarda gender stereotiplarini buzish,

• O‘zaro hurmat, tenglik va mas’uliyat tuyg‘ularini shakllantirish,

• Kattalar hayotiga tayyorlashga xizmat qiladi.

Gender tengligi — bu nafaqat ayollarning himoyasi, balki jamiyatdagi adolat, tenglik, barqarorlik va insoniy munosabatlar kafolatidir. Uning ta’minlanishi – taraqqiyotga yo‘l ochadi.

Shunday ekan, har bir fuqaro — erkak yoki ayol — o‘z hayotida gender tenglikni qadrlashi, unga rioya qilishi va uni atrofdagilarga singdirishi lozim. Bu — ijtimoiy madaniyatning ajralmas qismidir.

Kukanova Shoira Kenjaboyevna

Mirzacho'l agrosanoat texnikumi direktori